Taş Analizi Neden ve Nasıl Yapılır?

Ana Sayfa / Taş Analizi Neden ve Nasıl Yapılır?

Taş analizi neden ve nasıl yapılır?

Böbrek içindeki taşlar vücudumuzdaki var olan iyonların atılma sürecindeki bazı aksaklıklar sonucu oluşur. Altta yatan sebebin araştırılmasına yönelik çalışmalar yapılmasına rağmen halen kesin olarak taşın neden oluştuğu bilinmemektedir. Bu yüzden oluşan taşın içeriğindeki kimyasalların bilinmesi sorunun aydınlatılmasında biz hekimlere yol gösterici olabilir. Taşların %95’i inorganik yani minerallerin kristalleşmesinden oluşur. Farklı kristal çeşitleri aynı taş içinde değişik yoğunluklarda bulunabilir. Kalan %5’lik kısım ise hücresel içerikler-artıklardan oluşan organik taşlardır. Taşların kimyasal yapısının bilinmesi taşa sebep olan altta yatan hastalığın tanımlanmasına yardımcı olur. Sonuçta belirlenen hastalığa uygun önleyici tedavi verilmesi sağlanır.
image

Taşlar neden incelenmeli, neden analiz yapılmalı?

Taşların incelenmesi sonucu elde edilen bilgiler altta yatan hastalığın bizzat kendisinin tanınması için bilgi vericidir. Örneğin sistin içeren taşlar sistinüri için tanı koydurucudur. Farklı kimyasal maddelerin bir arada olması daha karışık bir durum sonucu oluşur.

Taş analizi idrar yollarının bir nevi biyokimyasal biyopsisi gibi düşünülebilir. İdrar yollarında cereyan eden olaylar hakkında bilgi verir. Örneğin magnezyum amonyum fosfat taşı idrar yollarında üreaz üreten bakteriyel bir enfeksiyonun varlığını düşündürür. İlaç tedavisi alan bir hastada yeni bir taş oluşumu tedavinin yetersizliğini veya başka bir sorunun daha var olduğunu gösterir. Daha önce sistin veya ürik asit taşı nedeniyle alkali tedavisi alan kişide yeni saptanan kalsiyum fosfat taşı oluşumu alkali tedavisinin yüksek dozda yapıldığını gösterir.

Taş analizi tedavi seçiminde de yardımcı olacaktır. Bilindiği gibi sert taşlar çok yoğun yapılarından dolayı ses dalgaları ile parçalanamazlar. Ses dalgası ile kırma işlemine ESWL denir. Böbrekte ameliyat sonrası kalan kalsiyum okzalat monohidrat ve sistin taşları sert yapıda oldukları için ESWL uygun bir tedavi değildir.

Kullanılan bazı ilaçların da idrarda tortu oluşturup böbrek taşına sebep olduğu bilinmektedir. Taş analizinde bu kimyasalların saptanması ve bu ilaçların zararlarının ortaya konması tedavilerin değiştirilmesi açısından önemlidir.

Taş analizinin yapılması toplumda hangi taş tipinin daha yoğun olduğunun bilinmesini ve ona yol açan hastalıkların tedavisi ve önleminin alınması açısından da önem taşımaktadır.

Kimler taş analizi yaptırmalı?

İlk defa taş düşüren veya ameliyatla idrar yollarının herhangi bir yerinden [böbrek, üreter (böbrekle idrar kesesi arasında idrar taşıyan küçük ince kanal) veya idrar kesesi] taş alınan bütün hastaların taşlarını analiz ettirmesi önerilmektedir. Daha önce taş düşürmüş ama hiç analiz yaptırmayan hastaların da yaptırması gerekir.

Daha önce taş analizi yaptıran hastalardan ise

-İlaç tedavisine rağmen tekrar taşı olanlar

-Ameliyatla tam taşsızlık sağlanmasına rağmen kısa sürede tekrarlayanlar

-Taşsız geçirilen uzun dönem sonrasında taşı tekrarlayanların taşlarını analiz yaptırmaları önerilmektedir.

Kısaca benim tavsiyem taş düşüren hastaların veya ameliyat olanların taşlarını analiz yaptırmalarıdır.

Taş analizi nasıl yapılır?

Taşın kimyasal içeriğinin incelenmesinde temelde 2 yöntem vardır: 1. Basit ıslak kimyasal yöntemler, 2. Daha komplike metodlar: X-ışını difraksiyon, polarize mikroskopi, infrared spektroskopi, elektron mikroskobik tarama gibi.

Basit kimyasal yöntemlerin güvenilirliği düşüktür. En güvenilir ve Avrupa Üroloji Derneği Kılavuzları tarafından da önerilen yöntemler X-ışını difraksiyon (X-ray diffraction) yöntemi, İnfrared spektroskopidir (infrared spectroscopy).

Taş analizi nerede ve nasıl yapılır, nerelere başvurmalı?

Güvenilir ve doğru yöntemle taş analizi yapan kurumsal merkezlerin yanında ıslak kimyasal yöntemle analiz yapan özel laboratuvarlar da mevcuttur.  İsimlerini verdiğimiz merkezlere başvurarak taşınızı analiz yaptırabilirsiniz.

  1. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğüne bağlı laboratuvarları
  2. Tübitak Marmara Araştırma Merkezi laboratuvarları
  3. İstanbul Üniversitesi Teknoloji Transfer Uygulama ve Araştırma Merkezi laboratuvarı