Stent nedir?

Stentler plastik veya metal içeren malzemelerden yapılan içinden idrar akışını sağlayacak şekilde olan tüplerdir. Böbrekle idrar kesesi arasında uzanan tıp dilinde üreter denilen idrar kanalcığının içine genellikle yerleştirilir. İdrar kesesinden (mesane) idrarı dışarı taşıyan idrar borusu (üretra) içine yerleştirilen stentler de vardır ancak bunlar daha nadiren kullanılır.

Stentler neden konur?

Stentler idrar kanalı herhangi bir sebeple tıkandığı zaman idrar akışını sağlamak için yerleştirilir. İdrar toksik ürünleri içerir ve üretildiği organ olan böbreklerden dışarı atılması gerekir. Bu durum sağlıklı yaşamamız için şarttır. İdrar kanalları tıkandığı zaman idrar dışarı atılmaz ve üre gibi toksik maddelerin kandaki oranı yükselir. Böbrekler ve idrar kanalları şişer ve hastada şiddetli ağrı, bulantı kusma oluşur. Zamanında tedavi edilmezse iltihap ve ateş yapabilir. Bu durum uzun süreli olursa böbrek fonksiyonları kalıcı şekilde bozulur. İşte stentler idrar akışını sağlamak için tıkalı olan idrar yollarına yerleştirilir.
İdrar akışını engelleyen en sık karşılaştığımız durum idrar yollarına düşen veya böbrek içindeki büyük taşlardır. İdrar kesesindeki, prostat veya idrar kanalındaki tümörler, karın arka duvarındaki tümörler, böbrek çıkışındaki doğuştan olan darlıklar veya damarların yaptığı baskı, kadınlarda görülen kanserler ve bunun için alınan radyoterapi (ışın tedavisi) de diğer tıkanıklık sebepleridir.

Üreter veya böbrek taşlarında stent

İdrar kanalındaki veya böbrek pelvisindeki (böbrekte idrarın toplandığı ana havuzcuk) taşlar özellikle uzun süre tedavi edilmeden kaldıklarında ciddi ödem yaparlar ve idrar kanalı taş ve ödemin etkisiyle tıkanıp idrar akışını engeller. Bu durumda hastanın böbreği şişer ve fonksiyonları bozulur. Bazı hastalarda böbreğin rahatlaması, tıkanıklığın giderilmesi için stent takılır ve böbrekten idrar akışı sağlanır. İlerleyen dönemde ise tıkanıklığa sebep olan taş, dışardan ses dalgaları (ESWL) ile veya üreteroskopik lazer yöntemiyle (URS) kırılabilir. 2cm’den büyük böbrek taşlarında ise perkütan nefrolitotomi (PNL) denilen yöntem daha yüksek başarıya sahiptir.
İdrar yollarından endoskopik aletlerle girilerek böbrek taşlarının lazer ile kırıldığı ameliyata fleksibl üreterorenoskopi (flexible URS) denir. Bu ameliyat sırasında idrar kanalının içinden böbreğe doğru ilerlenir. Son yıllarda kullanılan endoskopların çapında küçülmesine rağmen bazı hastaların idrar yolları oldukça incedir ve idrar kanalından bu ince cihazlar geçemez. Bu durumda ameliyat sırasında idrar kanalına stent konulur. Bu işleme pre-stenting yani önceden stentleme denir. Stentler sayesinde idrar kanalı genişler ve işlem 2 hafta sonra tekrarlanarak taşlar kırılır.
Böbrekte veya üreterde taşlar lazerle kırıldıktan (URS veya flexibl URS ile) sonra bu taş parçaları idrar yollarından dışarı atılacağı için idrar kanalının tıkanma riski vardır. Bazen de üreterde taş kalmasa bile üreter duvarında oluşan ödem nedeniyle stent konulur. Bu stent genellikle 1-2 hafta içinde çıkarılır.

Darlıkların tedavisinde stent kullanımı

İdrar yollarının doğuştan veya sonradan oluşan darlıklar ameliyat ile yeniden düzeltildikten veya idrar kanallarının bütünlüğü yeniden sağlandığı sırada bu ameliyat alanının iyileşmesi ve darlığın kısa sürede tekrarlamaması için geçici süreliğine stent yerleştirilir. Örnek olarak piyeloplasti, üretero-neosistostomi, endopiyelotomi, üretroplasti ameliyatları verilebilir.

Stentler hastada ne kadar kalır?

Stentler idrar akışını sağlamasının yanında vücut için yabancı maddedir ve nihayetinde çıkarılması gerekir. Vücutta kalış süresi takılma nedeni ve stentin türü belirler. Basit plastik malzemeden yapılan stentler en sık kullandığımız stentlerdir ve en geç 3 ay sonra çıkarılırlar. Onun dışında özel malzemelerden yapılan, antibiyotik ile kaplanmış stentler de vardır. Tekrarlayan idrar kanalı darlıklarında bu tip stentler kullanılır. Bu stentler 6 ay veya 12 ay hastada kalabilir.

Stentler hastada şikayete sebep olabilir mi?

Stentler böbrek ile mesane (idrar kesesi) arasında üreter içinde uzanan plastik borulardır. Üst ucu ve alt ucu kıvrımlı yapıdadır. Alt ucu mesane yüzeyine temas eder ve hastada sürekli idrar varmış hissi yapabilir. Hastalarda sık idrara gitme şikayeti olur. İdrar yapma sırasında mesane kasıldığı sırada idrar stentin içinden veya yanından böbreğe doğru kaçar ve hastalar ağrı hissedebilir. Bu durum geçicidir. Bunun dışında en sık karşılaşılan şikayetler kasıklarda, böğürde ağrı ve idrarda kanamadır. Kanama özellikle ağır egzersiz sonrasında, az sıvı tüketildiği zaman artar.
Bu genel şikayetlerin yanında daha nadir görülen şikayetler de olabilir. Stentler özellikle uzun süre vücutta kaldığı zaman üzerinde kristaller birikebilir. Bu birikim bazen çok fazla olur ve stentlerin alt ve üst uç kısımları taşla kaplanır. Taşlaşmış stentlerde böbrek fonksiyonları da olumsuz etkilenir ve böbrek kaybına sebep olabilir. Bu sebeple stentler önerilen süre sonunda çıkarılmalıdır.
Stentler yabancı cisim olduğu için üzerlerine bakteriler yerleşip tedaviye dirençli ağır idrar yolu enfeksiyonlarına sebep olabilir. Bu durumda stent çıkarılıp gerekli antibiyotik tedavisi yapılmalıdır.